ستاد راهبری توسعه علوم و فناوری‌های شناختی
- مقدمه
علوم و فناوری‌های شناختی و جایگاه آن
موضوع علوم شناختی، ذهن است. دانشی میان رشته‌ای، نو، پویا و معطوف به آینده که در آن، مغز و فرایندها وکارکردهای شناختی آن مورد مطالعه روشمند و منظم علمی قرار میگیرد. فناوری‌های برآمده از این دانش در تعامل با دانشها و فناوری‌های همگرا (زیستی، نانو و اطلاعات) می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی بشر، رفع کاستی‌های ناشی از آسیب‌های مغزی، تولید سامانههای هوشمند و استفاده بهینه از ذهن و قوای فکری انسان کمک بکند.
در سه چهار دهۀ گذشته، این علوم دستاوردهای گرانبهایی را برای بشر به ارمغان آورده است. دهه 1990 دهه مغز نامیده شد. کشورها در زمینه این دانش نو سرمایه گذاری چشمگیری میکنند و رقابت شدیدی در دستیابی به اسرار مغز و استفاده کاربردی از آن به جریان افتاده است.
علوم شناختی، رویکردی پردازشی دارند. دانشمندان ذهن انسان را شبکه پیچیده‌ای میدانند که اطلاعات را دریافت، نگهداری و بازیابی می‌کند و می‌تواند آن را تغییر شکل یا انتقال دهد. خروجیهای پردازش، می‌تواند گفتار یا رفتار حرکتی باشد.
از اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60 قرن بیستم میلادی نگاه محققان به ذهن معطوف به بررسی بازنماییهای ذهنی و نحوه پردازش آنها شد و از این رهگذر بود که دانشی میان رشته‌ای پیدا شد که امروزه آن را علوم شناختی مینامند.
انجمن علوم شناختی و نشریه علوم شناختی در آمریکا از دهه 1970 بنیان نهاده شد. از دهه 1990 فناوری‌های تصویربرداری و مطالعه مغز با ابزارهای جدید موجب شد علوم اعصاب سهمی جدیتر در پیشرفت علوم شناختی داشته باشد. دانشگاههای متعددی برنامههای آموزش و پژوهش در این رشته را دایر کردند.
علوم و فناوری‌های شناختی در سند نقشه جامع علمی کشور جزو اولویت‌های الف ذکر شده است. از آبان ماه سال 90 و با تصویب «سند راهبردی علوم وفناوری‌های شناختی» ستاد راهبری توسعه علوم و فناوری‌های شناختی پایه گذاری شده است تا برای توسعۀ این علوم وفناوریها در کشور ظرفیت سازی و خط مشی گذاری بکند و فرصتهای حمایتی و توانمند سازی بایسته برای تولید، انتقال و اشاعه این علوم وفناوریها، و بهره گیری از آنها در توسعه ملی و ارتقای شرایط زیست انسان ایرانی و کیفیت زندگی او را فراهم بیاورد و به ثمر رسیدن و اثربخشی این سیاستها و اقدامات را مورد ارزشیابی مداوم و منظم قرار بدهد.
علوم شناختی، حوزههایی همچون علم اعصاب، روان شناسی، زبان شناسی، هوش مصنوعی و فلسفه ذهن را در بر میگیرد و از این طریق کاربردی وسیع در رشتههایی مانند پزشکی، آموزش و پرورش، جامعه شناسی، سیاست، علوم اطلاعات، ارتباطات و رسانههای گروهی، مهندسی پزشکی، مهندسی فرمان و کنترل و حتی علوم دفاعی پیدا می‌کند.
سایت ستاد علوم و فناوری‌های شناختی