دکتر رحیم نیا

چالش‎های کیفیت بخشی در نظام دانشگاهی  /

دکتر فریبرز رحیم نیا  /
عضو هیات علمی گروه مدیریت دانشکده علوم اداری و اقتصادی  /

با توجه به پیچیدگی چالش‎های پیش رو در جهان،  آموزش عالی مسئولیت اجتماعی مهمی را برای شناخت دقیق و علمی در مورد معضلات چند لایه در جوامع مختلف دارد كه شامل ابعاد اجتماعی، اقتصادی، علمی و فرهنگی و توانایی در پاسخگویی به آن‎ها می‎باشد (چاپمن 2017). تجربه فرآیند توسعه در جهان، نشان از این واقعیت دارد که نظام‎های آموزش عالی، همواره عامل اصلی تکامل و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع بوده‎اند. بنابراین کشورهایی که خواهان توسعه همه جانبه، متوازن و پایدار هستند، لازم است نظام آموزش عالی خود را به طور متوازن و پایدار توسعه دهند (ثمری و همکاران، 1392).

لذا امروزه عصر دانشگاه ایستا که با روش سنتی به تربیت نیروی انسانی مدرک به دست و جویای کار بپردازد سپری شده و دانشگاه جدید دانشگاهی است که نیروی انسانی کارآفرین، خلاق و کارآمد تربیت کند. درصورتی‎که کیفیت مراکز آموزش عالی مطلوب نباشد، آینده علمی و فنی کشور اطمینان بخش نخواهد بود. کیفیت پایین آموزشی، همچنین به فقر نیروی انسانی متخصص و ماهر می‎انجامد و در نتیجه اهداف برنامه‎های رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور با مشکلات عمده‎ای مواجه می‎شود (چوپانی و همکاران، 1390). 010001

 دانشگاه‎ها و مؤسسات آموزش عالی ایران نیز مانند سایر مراکز آموزش عالی دنیا، دارای رسالت و وظیفه سنگینی برای تربیت اصولی دانشجویان بر اساس نیازهای کشور هستند. توسعه کمی آموزش عالی ایران در دوران بعد از انقلاب اسلامی یک ضرورت اجتناب‎ناپذیر بوده است و باید اذعان کرد که دستاوردهای بزرگ علمی و فنی که امروز شاهد آن هستیم مدیون سرمایه‎گذاری بر توسعه منابع انسانی در سال‎های اخیر است. اما علی‎رغم همه این موفقیت‎ها نباید از نظر دور داشت که سیاست‎های توسعه کمی، آموزش عالی ایران را با چالش‎هایی مواجه کرده است.
 

با توجه به مطالب ذکر شده، برخی از مشكلات دانشگاه‎ها مرتبط با كیفیت آموزش عالی عبارتند از:

  • فقدان نظام موثر وكارامد سیستم های اطلاعاتی مدیریت در دانشگاه‎ها
  • مشكلات موجود درسیستم های خودارزیابی و ارزیابی درونی دانشگاهیان (اساتید، کارکنان و دانشجویان)
  • نبود ساز و کار جهت ارتباط موثر آموزش عالی با نیازهای کشور و مرزهای جهانی دانش و درنتیجه، عدم انعطاف رشته‎ها، درس‎ها، آموزش‎ها، ناکارمدی آن‎ها در بازار کار
  • توسعه رشته‎های آموزشی بدون توجه کافی به نیاز جامعه و تحولات جهانی و رشد بدون برنامه آموزش عالی غیردولتی به‎ویژه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری
  • کم‎توجهی به تحقیقات و مهارت آموزی در تدوین برنامه‎های آموزشی و تکیه بیش از حد بر دروس نظری
  • عینی نبودن معیارهای ارزیابی به‎طوری که که ذهنی هستند و هرکس برداشت متفاوتی از آن‎ها دارد
  • رقابت بین مراکز آموزش عالی برای جذب دانشجوی بیشتر با هدف تثبیت موقعیت خود و کسب بودجه بیشتر بدون توجه به توانمندی‎ها و ظرفیت‎ها