malekzadeh

بین المللی‎سازی آموزش عالی /

غلامرضا ملک زاده /
عضو هیات علمی دانشکده علوم اداری و اقتصادی /

واژه‎هایی نظیر جهانی شدن و بین المللی‎سازی غالباً برای تشریح و توضیح چگونگی تغییر ماهیت برخی از پدیده‎ها به کار برده می‎شود که در برخی از موارد ابهاماتی را ایجاد می‎کند. در رابطه با بین المللی‎سازی آموزش عالی نیز چنین ابهاماتی به وجود آمده است که نیازمند توضیح است چرا که همانند هر اقدام علمی دیگر تبیین موضوع می‎تواند ضمن برطرف کردن ابهامات، برنامه‎ریزی اثربخش را تسهیل کند.
در رابطه با آموزش عالی از دو اصطلاح جهانی شدن آموزش عالی و بین المللی شدن آموزش عالی استفاده می‎شود که هر یک بار معنایی خاص خود را دارد که قطعاً بر هدف‎های مورد نظر اثر می‎گذارد. هنگامی که از جهانی شدن آموزش یاد می‎شود غالباً فرآیندی مورد نظر است که از طریق آن جهان ما به هم پیوسته و وابسته‎تر می‎شود چرا که جریان دانش، انسان‎ها، فرهنگ‎ها، ایده ها و تجارت، به واسطه جهانی شدن افزایش می یابد. از سوی دیگر در مواردی که بر بین المللی شدن یا بین المللی سازی آموزش عالی تأکید می‎شود برنامه‎ها و سیاست‎های خاص اتخاذ شده توسط دولت‎ها، سیستم‎های دانشگاهی، مؤسسات و حتی گروه‎ها به صورت انفرادی برای هماهنگ شدن با پدیده جهانی شدن مورد توجه قرار می‎گیرد (Donn & Al Manthri, 2010).
yaddasht01

در واقع بین المللی سازی، پاسخی برنامه‎ریزی شده به پدیده جهانی شدن است اما بین این دو مفهوم نیز از منظر مبتنی بر حیطه کنترل، می‎توان تفاوت‎هائی قائل شد، چرا که جهانی شدن و اثرات آن خارج از کنترل هر بازیگر یا مجموعه بازیگران است اما در بین المللی سازی، راهبردهایی برای جوامع و مؤسسات مطرح می‎شود که از پاسخ به تقاضاهای نشأت گرفته از تلاش برای جهانی شدن حاصل می‎گردند. به بیانی دیگر بین المللی سازی آموزش عالی، به معنای آماده کردن افراد برای کار در یک جهان یکپارچه است  (Wilkins & Huisman, 2011).
از نقطه نظر نظریه‎های سازمان و مدیریت، افزایش تلاش‎های بین المللی سازی را می‎توان با تغییر ماهیت محیط‎های آموزش عالی توضیح داد:
1) به دلیل نوع فضای اقتصادی حاکم بر جهان، مؤسسات آموزش عالی با رقابتی شدید برای جذب منابع مواجه هستند چرا که برنامه‎های جدید بین المللی و همکاری‎های مرتبط با آن، فرصت‎های علمی و پژوهشی و برنامه‎های آموزشی جدیدی را برای دانشگاه‎ها فراهم می‎کنند که بسیار گسترده‎تر از منابع سنتی هستند.
2) نکته دوم این است که رقابت برای جذب منابع، باعث شده است بازار آموزش عالی به نحوی فزاینده، متلاطم و شلوغ شود به نحوی که دانشگاه‎ها و مؤسسات آموزش عالی در پی افزایش مشروعیت اجتماعی خود با هدف بقاء و تلاش برای همکاری با دیگر همکاران خود هستند.

منابع

Donn, G., & Al Manthri, Y. (2010). “Globalization and higher education in the Arab Gulf States”. Oxford, UK: Symposium Books.
Hénard, F.; Diamond, L., & Roseveare, D. (2012). Approaches to Internationalization and Their Implications for Strategic Management and Institutional Practice. OECD’s Higher Education Program (IMHE).  
Wilkins, S., & Huisman, J. (2011). International Student Destination Choice: The Influence of Home Campus Experience on the Decision to Consider Branch Campuses, Journal of Marketing for Higher Education, 21 (1), 61-83.