بین المللی‎سازی آموزش عالی /

غلامرضا ملک زاده /
عضو هیات علمی دانشکده علوم اداری و اقتصادی /

امروزه بین المللی شدن به عنوان اولویت اول بسیاری از دانشگاه‎های سراسر جهان پذیرفته شده است چرا که اعتقاد بر این است که دانشجویان بین المللی نسبت به دانشجویان بومی کشورها سودمندتر هستند و حاشیه سود دانشگاه‎ها افزایش می‎یابد. تحقیقات جدید در مورد تأثیر اقتصادی دانشجویان بین المللی در انگلستان نشان می‌دهد که بین سال‎های 2014 و 2015، هزینه‎های صرف شده برای توسعه آموزش‎های بین المللی و دانشجویان بین المللی از ایجاد 206600 شغل در دانشگاه‎های این کشور حمایت کرده است. تحقیقات انجام شده در رابطه با دانشگاه‎های انگلستان توسط Oxford Economics نیز نشان می‎دهد که در آن دوره هزینه‎های دانشجویی بین المللی و دانشجویان خارج از دانشگاه بیش از 25 میلیارد دلار برای اقتصاد کشور انگلستان درآمد داشته است که باعث افزایش قابل ملاحظه‎ای در توسعه مشاغل منطقه‎ای و تجاری نیز شده است.

متأسفانه در شرایطی که گفته می‎شود دانشگاه‎ها باید خود را از نظر مالی تأمین کنند، در نظر گرفتن دانشجویان بین المللی تنها از دیدگاه‎های اقتصادی، می‎تواند با کاهش کیفیت تحصیلات عالی همراه شود و دانشجو به عنوان کالا مطرح گردد. توجه به این نکته در محاسبات بین المللی شده دانشگاه بسیار مهم است، زیرا بین المللی کردن در حقیقت فعالیتی بسیار وسیع‎تر از حفظ حاشیه سود است. در این رابطه چهار استدلال به نفع بین المللی شدن آموزش عالی ارائه شده است که به مراتب فراتر از توجه به جوانب اقتصادی است(Hénard ,Diamond & Roseveare, 2012):
1) بین المللی کردن دانشگاه یک ضرورت اخلاقی است. شمار افرادی که در سرتاسر جهان به دلیل محدودیت‎هایی نظیر تفاوت‎های فرهنگی و دشواری‎های ناشی از معضلاتی نظیر نژاد پرستی در رابطه با اقلیت‎ها، از تحصیلات عالی محروم می‎شوند، روز به روز در حال افزایش است. دانشگاه‎ها می‎توانند و باید بیش از گذشته برای تغییر این نوع نگرش‎ها تلاش کنند اگرچه با مشکلات متعددی نیز روبه رو خواهند شد.
2) بین المللی سازی یک وسیله ضروری برای "تحول خود" است. ارتباط با دانشجویان بین المللی افراد مختلف دست اندرکار را قادر می‎سازد تا جهان را از منظر نقاط قوت و ضعف‎هایی که فراتر از حوزه‎های جغرافیایی خودشان است، ببینند و به آن‎ها این امکان را می‎دهد که در مورد فرهنگ‎ها و کشورهای جدید یاد بگیرند و راه حل‎های نوین برای حل مشکلات بیابند.
3) بین المللی شدن فرآیندی است که از طریق آن مردم جهان به هم کمک می‎کنند. بین المللی سازی موفقیت آمیز دانشگاه به معنی آموزش دانشجویان به شیوه‎های مختلف و مبتنی بر دیدگاه‎های تطبیقی متناسب با فرهنگ‎ها و سنت‎های خود است. این فعالیت‎ها فرآیندهایی هستند که از طریق آن همه افراد، درگیر تبدیل و تحولی مبتنی بر نوع دوستی و همیاری می‎شوند.
4) بین المللی شدن یک پروژه مقایسه‎ای میان مؤسسات آموزش عالی نیز محسوب می‎شود که مبتنی بر مفاهیم فکری متفاوت است. برای این که دانشگاه‎ها به طور کامل خود را بین المللی کنند، واضح است که آن‎ها باید ابتدا به دنبال بین المللی کردن کارکنان خود باشند.به دلایل مختلف دیگری نیز بین المللی شدن توسط دانشگاه‎ها پیگیری می‎شود.  به عنوان مثال پنج دلیل اصلی برای بین المللی شدن دانشگاه توسط صاحب نظران مطرح شده است که عبارتند از:
1) توسعه و بهبود توانمندی‎های اساتید، کارکنان و دانشجویان
2) بین المللی شدن برنامه‎های درسی
3) بهبود رتبه و پروفایل دانشگاه
4) تقویت پژوهش و تولید دانش و علم
5) ایجاد تنوع در توانمندی‎ها و دیدگاه‎های اساتید و کارکنان

برخی از صاحب نظران معتقدند که بین المللی سازی برای آموزش عالی مهم است چرا که آن‎ها را قادر می‎سازد:
1) سطح دیده شدن خود در داخل و خارج از کشور را افزایش دهند،
2) از طریق همکاری‎های راهبردی، توان علمی خود را افزایش دهند،
3) جامعه علمی خود را از طریق الگوبرداری‎های مناسب توسعه دهند،
4) منابع فکری داخلی خود را در مواجه با منابع فکری خارجی به تحرک وادارند،
5) خروجی‎های مهم و پایداری را به تجربیات اساتید، دانشجویان و کارکنان خود اضافه کنند،
6) گروه‎های پژوهشی قدرتمند در سطح جهان تشکیل دهند.

اما بین المللی سازی برای دولت‎ها نیز مهم است چرا که بین المللی سازی دانشگاه‎ها باعث می‎شود دولت‎ها بتوانند (Miller-Idriss & Hanauer, 2011):
1) سیستم‎های دانشگاهی خود را در یک چارچوب گسترده جهانی توسعه دهند،
2) نیروی کار ماهری با آگاهی جهانی و شایستگی‎های چند فرهنگی به وجود آورند،
3) از اعتبارات آموزش عالی عمومی برای توسعه و ارتقاء مشارکت ملی خود در اقتصاد دانشی جهانی استفاده کنند،
4) از منافع مبادلات خدمات آموزشی میان کشورها و سازمان‎های بین المللی استفاده کنند.
 

Hénard, F.; Diamond, L., & Roseveare, D. (2012). Approaches to Internationalization and Their Implications for Strategic Management and Institutional Practice. OECD’s Higher Education Program (IMHE).  
Miller-Idriss, C., & Hanauer, E. (2011). Transnational higher education: Offshore campuses in the Middle East. Comparative Education, 47, 181-207.