نخستین آزمایشگاه واقعیت مجازی در دانشگاه فردوسی مشهد
واقعیت مجازی (Virtual Reality) یكی از فناوریهای پیشگام در دنیای كامپیوتر است كه با توجه به سرمایه گذاری بالایی كه بر روی آن انجام شده، به سرعت در حال پیشرفت است. این فناوری در حقیقت یك محیط سه بعدی ایجاد شده توسط كامپیوتر (مجازی) است كه به كاربر اجازه میدهد از طریق یك سری حسگر (مانند دستكش یا هدست (headset)) با آن تعامل كند، به طوری كه فرد احساس میكند واقعا در آن محیط قرار دارد و یا بخشی از آن است (احساس غوطه وری در محیط). از این فناوری به عنوان یك انقلاب در آینده كامپیوترها یاد میشود.
اگرچه هم اكنون بیشترین كاربرد این فناوری در صنعت بازیها است، اما چند سالی است كه مدارس و دانشگاهها شروع به استفاده از آن در امر آموزش كردهاند. در ابتدا قیمت بالای دستگاههای واقعیت مجازی به عنوان یك مانع مطرح بود، اما همه گیرشدن استفاده از تلفنهای هوشمند و امكان استفاده از آنها در هدستهای واقعیت مجازی، كاربرد این فناوری در امر آموزش را ممكن كرده است. واقعیت مجازی كاربردهای متعددی در آموزش دارد. مهمترین كاربردهای آن در مواردی است كه انجام یك عمل یا یك آزمایش بسیار پرهزینه و یا بسیار خطرناك است. به عنوان مثال بردن دانشجویان دانشكده منابع طبیعی به جنگلهای مختلف كشور برای آموزش، یا دانشجویان دانشكده مهندسی به كارخانههای مطرح كشور، بسیار پرهزینه و زمانبر است. اما تصور كنید كه دانشجویان دانشكده منابع طبیعی پس از گذاشتن هدست واقعیت مجازی، خود را در جنگل موردنظر ببینند، به دنبال استاد خود در جنگل حركت كنند و به توضیحات وی گوش بدهند. حتی میتوان با فناوریهای پیشرفتهای همچون واقعیت افزوده (Augmented Reality) برخی گونههای نایاب كه در حالت عادی پیدا كردن آنها مشكل است را نیز به تصویر اضافه كرد.
با درنظر گرفتن مزایای این فناوری و ورود دانشگاههای بزرگ جهان به این حوزه، از ابتدای سال 1398 در معاونت آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد تصمیم به ورود به این حوزه نوظهور گرفته شد. بررسیهای بسیاری بر روی دروس مختلفی كه امكان استفاده از واقعیت مجازی داشتند انجام شد و در نهایت تصمیم گرفته شد كارگاه ایمنی آزمایشگاهها برای این كار انتخاب شود. دلایل اصلی برای انتخاب این كارگاه عبارت بود از اهمیت بالای كارگاه برای تعداد زیادی از دانشجویان كه از آزمایشگاهها استفاده میكنند، و خطرناك بودن انجام برخی آزمایشگاهها در محیط واقعی (همانند كار با مواد شیمیایی یا خاموش كردن آتش). در مرحله بعدی، پس از عقد قرارداد با یكی از شركتهای پیشرو در این فناوری، با كمك جناب آقای دكتر مصطفی قلی زاده، مسئول امور ایمنی آزمایشگاههای دانشگاه فردوسی مشهد، 4 سناریوی ایمنی طراحی و برای پیاده سازی در اختیار شركت قرار گرفت. این 4 سناریو عبارتند از: آموزش كمكهای اولیه، اطفا حریق، ایمنی در برابر مواد شیمیایی، و مواجهه با برق گرفتگی. نرم افزار مربوط به این 4 سناریو در حدود 8 ماه با هزینهای حدود ۲۰۰ میلیون تومان و به سفارش معاونت آموزشی دانشگاه، توسط شركت پیاده سازی شد و در اختیار دانشگاه قرار گرفت. با افتتاح این آزمایشگاه مجازی در هفته آموزش سیستم آماده بهره برداری توسط دانشجویان می‌باشد.