ستاد راهبری توسعه علوم و فناوری‎های شناختی

• مقدمه

علوم و فناوری‎های شناختی و جایگاه آن
موضوع علوم شناختی، ذهن است. دانشی میان رشته‌ای، نو، پویا و معطوف به آینده که در آن، مغز و فرایندها وکارکردهای شناختی آن مورد مطالعه روشمند و منظم علمی قرار می‎گیرد. فناوری‌های برآمده از این دانش در تعامل با دانش‎ها و فناوری‌های همگرا (زیستی، نانو و اطلاعات) می‎تواند به ارتقای کیفیت زندگی بشر، رفع کاستی‌های ناشی از آسیب‌های مغزی، تولید سامانه‎های هوشمند و استفاده بهینه از ذهن و قوای فکری انسان کمک بکند.
در سه چهار دهۀ گذشته، این علوم دستاوردهای گرانبهایی را برای بشر به ارمغان آورده است. دهه 1990 دهه مغز نامیده شد. کشورها در زمینه این دانش نو سرمایه گذاری چشمگیری می‎کنند و رقابت شدیدی در دست‎یابی به اسرار مغز و استفاده کاربردی از آن به جریان افتاده است.
علوم شناختی، رویکردی پردازشی دارند. دانشمندان ذهن انسان را شبکه پیچیده‌ای می‎دانند که اطلاعات را دریافت، نگهداری و بازیابی می‌کند و می‌تواند آن را تغییر شکل یا انتقال دهد. خروجی‎های پردازش، می‌تواند گفتار یا رفتار حرکتی باشد.
از اواخر دهه 50 و اوایل دهه 60 قرن بیستم میلادی نگاه محققان به ذهن معطوف به بررسی بازنمایی‎های ذهنی و نحوه پردازش آنها شد و از این رهگذر بود که دانشی میان رشته‌ای پیدا شد که امروزه آن را علوم شناختی می‎نامند.
انجمن علوم شناختی و نشریه علوم شناختی در آمریکا از دهه 1970 بنیان نهاده شد. از دهه 1990 فناوری‎های تصویربرداری و مطالعه مغز با ابزارهای جدید موجب شد علوم اعصاب سهمی جدی‎تر در پیشرفت علوم شناختی داشته باشد. دانشگاه‎های متعددی برنامه‎های آموزش و پژوهش در این رشته را دایر کردند.

علوم و فناوری‌های شناختی در سند نقشه جامع علمی کشور جزو اولویت‌های الف ذکر شده است. از آبان ماه سال 90 و با تصویب «سند راهبردی علوم وفناوری‌های شناختی» ستاد راهبری توسعه علوم و فناوری‎های شناختی پایه گذاری شده است تا برای توسعۀ این علوم وفناوری‎ها در کشور ظرفیت سازی و خط مشی گذاری بکند و فرصت‎های حمایتی و توانمند سازی بایسته برای تولید، انتقال و اشاعه این علوم وفناوری‎ها، و بهره گیری از آن‎ها در توسعه ملی و ارتقای شرایط زیست انسان ایرانی و کیفیت زندگی او را فراهم بیاورد و به ثمر رسیدن و اثربخشی این سیاست‎ها و اقدامات را مورد ارزشیابی مداوم و منظم قرار بدهد.
علوم شناختی، حوزه‎هایی همچون علم اعصاب، روان شناسی، زبان شناسی، هوش مصنوعی و فلسفه ذهن را در بر می‎گیرد و از این طریق کاربردی وسیع در رشته‎هایی مانند پزشکی، آموزش و پرورش، جامعه شناسی، سیاست، علوم اطلاعات، ارتباطات و رسانه‎های گروهی، مهندسی پزشکی، مهندسی فرمان و کنترل و حتی علوم دفاعی پیدا می‎کند.

• سند راهبردی علوم و فناوری‎های شناختی
• آیین نامه‎های حمایتی

سایت ستاد علوم و فناوری‎های شناختی